چرا قد کودک من زیر نمودار نرمال است...

پایش به موقع رشد وزن و قد کودک یکی از مهم ترین اقداماتی است که خانواده ها باید انجام دهند.

روند رشد در کودکان کاملا منحصر به فرد است و مقایسه کودکان با هم، حتی دو خواهر اشتباه است و تنها باعث سردرگمی و نگرانی شما خواهد شد و ممکن است در نهایت باعث آسیب به کودکتان بشود.

در زمان تولد قد 45 تا 55 سانت برای نوزاد نرمال محسوب می شود. در پایان 24 ماهگی بایستی به حدود 75 سانت و در پایان 24 ماهگی به حدود 87 سانت برسد و از 2 سالگی تا سن بلوغ به طور تقریبی سالیانه 6 سانتی متر به قد کودک اضافه خواهد شد.

البته قضاوت در رابطه با اینکه کودک دچار اختلال رشد قدی است یا خیر باید از 18 ماهگی صورت گیرد و تا قبل از آن پایش رشد کودک بیشتر از طریق دور سر و وزن میباشد.

افزایش قد از طریق صفحات رشد استخوان ها صورت می گیرد. این صفحات، جنسی همانند غضروف دارند و در دو سر استخوان ها قرار گرفته اند و تا سن بلوغ کم کم بافت استخوانی پیدا کرده و رشد قد متوقف می شود.

بسته شدن صفحات رشد استخوانی در دختران در حدود 15 سالگی و در پسران حدود 17 سالگی اتفاق می افتد و بعد از آن رشد قدی بسیار کند شده و سپس متوقف می شود.

به توجه به اینکه از بزرگترین دغدغه های مادران رشد قدی کودکان می باشد، آشنا شدن با عوامل تعیین کننده رشد قدی می تواند بسیار کمک کننده باشد:

• ویژگی های ژنتیکی اولین و تاثیرگذارترین عامل در رشد قدی می باشد.

وقتی صحبت از ژنتیک می شود منظور فقط پدر مادر نمی باشد بلکه از نسل های قبل هم می تواند به فرد منتقل شده باشد.

• تغذیه سالم و دریافت مناسب مواد مغذی عامل مهمی بر روی رشد قدی است. اصلی ترین ریزمغذی ها برای رشد قدی شامل:

بافت اصلی استخوان از کلسیم است، بنابراین دریافت کافی منابع کلسیم در طول روز به معنای رساندن مواداولیه کافی به استخوان هاست.

منیزیم نیز به همراه کلسیم باعث رشد طولی استخوان ها و افزایش قد می شوند.

حضور ویتامین د برای عملکرد کلسیم جهت ساخت استخوان ضروری است.

ویتامین های گروه ب، بخصوص B1 و B2 در جلوگیری از کوتاه قدی بسیار موثرند.

و در نهایت مصرف کافی روی با تاثیر بر روی ترشح هورمون های مرتبط با رشد قدی بسیار ضروری می باشد.

کودکان با داشتن یک رژیم غذایی متنوع که حاوی تمام گروه های مواد غذایی است می توانند به میزان کافی این ریزمغذی ها را دریافت کنند.

مصرف روزانه غلات سبوسدار، لبنیات کم چرب، انواع گوشت و تخم مرغ، سبزیجات، میوه ها و آب میوه های طبیعی برای رشد قدی مطلوب کودکان حیاتی است.

• دیر خوابیدن در شبها یکی از شایعترین مواردی است که باعث اختلال در ترشح هورمون رشد و به طبع اختلال در رشد قدی می شود.

• اضافه وزن و چاقی از دیگر موارد تاثیرگذار بر روی رشد قدی است. ترشح هورمون ها در کودکان دارای اضافه وزن دچار اختلال می شود و عوارضی همچون بلوغ زودرس و بسته شدن صفحات رشد استخوانی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین در صورتیکه کودک شما دچار اضافه وزن و یا چاقی است حتما در راستای اصلاح و درمان آن به متخصص تغذیه کودک مراجعه بفرمایید.

• مواردی که منجر به پوکی استخوان می شوند باعث توقف رشد قدی نیز می شوند، مانند نوشیدنی های گازدار و یا مصرف بیش از حد نمک

• کم تحرکی یکی از دلایل کاهش رشد قدی در کودکان است، لازم به ذکر است که ورزش های سنگین که باعث فشار بر روی صفحات استخوانی می شوند نیز می تواند همین اثر سوء را داشته باشد.

• همچنین تنش های عصبی در سنین 2 تا 15 سالگی می تواند باعث بروز کوتاه قدی شود که معمولا در پی بی توجهی و یا توجه افراطی به کودک رخ می دهد.

توجه داشته باشید که رشد قد و وزن باید در کنار هم مورد بررسی قرار گیرند و نباید خانواده ها به منظور رشد قدی کودک به آن بیش از حد موادغذایی خورانده و موجب افزایش وزن شوند و یا با استفاده خودسرانه از مکمل ها باعث بروز خطرات جدی در کودک شوند.

زهرا بابایی

کارشناس ارشد تغذیه و رژیم درمانی کودک و نوجوان